Zelfsturend team
Een organisatieadviseur komt met een technisch team naar Grashoek voor een weisessie. Het thema is persoonlijk leiderschap en het team is al twee dagen aan de slag geweest met Stephen Covey en de ‘Zeven eigenschappen van effectief leiderschap’.
Het team krijgt een opdracht met de paarden. De mensen van het team gaan overleggen hoe ze de opdracht het best uit kunnen voeren. Een van de paarden gaat bij het team staan. De mensen slaan weinig acht op het paard want iedereen wil graag aangeven hoe hij de opdracht wil uitvoeren. Een plan van aanpak krijgen ze niet echt op de rails. Het paard staat al die tijd doodstil, heeft inmiddels de ogen gesloten en lijkt te verdwijnen.
Ik vraag wie van het team in hun dagelijkse praktijk de leiding heeft. Een van de mensen zegt: ‘we hebben geen leider, we zijn een zelfsturend team’. Eén vrouw lijkt te schrikken en zegt: ‘we hadden vroeger wel een leidinggevende, maar die was opeens weg’. Het paard opent zijn ogen, loopt weg en gaat grazen.
Tijdlijn
Het managementteam van een woningstichting wil zich bezinnen op zijn taken. Aanleiding is nieuwe wetgeving, maar er is ook iets anders aan de hand. Iedereen is erg druk met van alles, maar de organisatie lijkt niet echt vooruit te komen. Ik vraag naar ingrijpende gebeurtenissen die zich hebben voorgedaan in het 50-jarig het bestaan van de stichting. Verschillende worden er genoemd, zoals een fusie, de verzelfstandiging, een ernstig ongeluk. Het team bestaat uit zes mensen en een voor een mag iemand een ingrijpende gebeurtenis naar keuze representeren, op een tijdlijn vanaf de oprichting tot vandaag. De paarden staan intussen op afstand in de wei te grazen.
Als de derde gebeurtenis op de tijdlijn plaatsneemt, kijkt het leidende paard abrupt op en loopt in een rechte lijn op de derde gebeurtenis af. Het paard scant de gebeurtenis van boven naar onder en weer terug. “Dáár gaat het om”, zegt een van de teamleden. Aan de vierde gebeurtenis die zich opstelt besteedt het paard geen aandacht. Op de vijfde gebeurtenis reageert het paard wel, maar minder dan op gebeurtenis drie.
Gezien worden
Wat bijna nooit gebeurt, gebeurde die middag. Tijdens weisessie bleven de paarden op afstand rustig grazen. Ze leken zich totaal niet bewust van het team dat in de wei aan het werk was. “Gebeurt dat vaker? Het was alsof wij voor de paarden niet bestonden”, zei iemand na afloop. “Dat is precies wat er aan de hand is!” zei haar collega. “We worden niet gezien! Wij zijn als team onzichtbaar binnen onze organisatie”.
Relaties
Ze loopt met opgetrokken schouders door de wei, op zoek naar haar eigen plek. Ze vindt het moeilijk om die te vinden en blijft rondlopen. Ondertussen wil ze contact maken met de paarden die ze tijdens haar zoektocht tegenkomt. Die houden afstand of lopen van haar weg. “Dat herken ik wel want mijn partners lopen ook altijd weg”, zegt ze. Na een kwartier geeft ze het op en komt naar mij toe gelopen. "Dat is het beeld van mijn relaties. Ik stop er veel energie in maar ze houden geen stand”.
Ik vraag haar een zin uit te spreken: “omwille van mijn ouders”. Ze laat de zin op zich inwerken en spreekt hem twee keer uit. Eerst aarzelend, dan krachtiger. Haar schouders zakken naar beneden en ze zucht diep. Het paard komt naar haar toe gelopen en legt zijn neus in haar nek.
Juiste positie
Een adviseur wil een aantal situaties, vragen en scenario’s in de wei opstellen. We kijken ook naar zijn eigen positie ten opzichte van zijn opgever. Wat is voor hem de juiste plek? En hoe ervaart zijn opdrachtgever dat? Op een gegeven moment loopt het paard zo dicht langs hem heen, dat hij opzij moet stappen. Ik vraag hem om van die plek af te stappen en een nieuwe plek te zoeken. De representant voor zijn opdrachtgever haalt opgelucht adem. De nieuwe plek voelt anders en rustiger voor de adviseur.
Frozen
Hij was niet meer echt gelukkig in zijn huidige functie, maar wat hij wel wilde wist hij ook niet. Het paard naast hem stond als bevroren op zijn plek. Het was precies zoals hij zich voelde. Hij realiseerde zich dat er echt iets moest veranderen. Het paard briesde, schudde zich en kwam weer in beweging.
Teambuilding
Als jaarlijkse teambuilding had een MKB bedrijf voor een weisessie gekozen. Het bedrijf werd door de mensen in de wei ‘nagebouwd’. De paarden werden gelabeld als de klanten. Hoe kon het team de klanten interesseren voor het bedrijf en hun producten? En de ‘klanten’ mochten niet aangeraakt of met voer gelokt worden.
Een van de deelnemers zei al vrij snel “Die paarden komen nooit zomaar ons ‘bedrijf’ binnen”. Anderen gingen aan de slag. Er werd van alles bedacht en uitgeprobeerd. De ene keer hadden de paarden interesse, de andere keer niet. Naarmate er beter werd samengewerkt en naar elkaar werd geluisterd, kwam er meer focus en creativiteit in de groep. En meer succes: de paarden hadden aandacht en lieten zich soms het bedrijf in leiden. De mensen kregen er plezier in en konden zelf ervaren wat wel en niet werkte. Zo werd teamuitje niet alleen leuk, maar ook leerzaam.
Moederlijn
Er waren die ochtend alleen vrouwen en de moederlijn bleek de verbindende rode draad tussen de deelnemers en de paarden. In de moederlijn van een van de deelnemers zat er tussen de grootmoeder en de overgrootmoeder meer afstand en spanning. De kleine merrie kwam eraan lopen en vulde het gat op. Het systeem ontspande zich.
Daadkracht
Een directeur van een instelling wilde naar het gebrek aan draagkracht binnen zijn organisatie kijken. Zijn medewerkers waren druk bezig met van alles, maar de dienstverlening verliep stroef en cliënten waren ontevreden. Lange tijd voor zijn aantreden had de instelling door verkeerde beslissingen aan de rand van een faillissement gestaan. Met ingrijpende bezuinigingen en gedwongen ontslagen kon dat nog net voorkomen worden.
Deze gebeurtenis werd symbolisch in de wei neergelegd. Representanten voor de huidige en de ontslagen medewerkers stelden zich rond de gebeurtenis op. Ze stonden vrij star en ervaarden weinig informatie of emoties. Maar intussen namen de paarden steeds meer afstand tot de gebeurtenis. Toen de opstelling werd afgesloten en het symbool voor de gebeurtenis werd weggehaald, kwamen ze in galop weer naar de mensen toe.
Soms is een ingrijpende gebeurtenis in het verleden weggedrukt, inclusief 'daders' en 'slachtoffers'. Niemand spreekt er nog over. Het systeem is getraumatiseerd geraakt. Dat kan een verlammende werking hebben op organisatie in het heden. Daadkracht mag er niet meer zijn of kan geen bestemming meer vinden.